هدف از این پایان نامه ماهیت غرور و بررسی مفاهیم مشابه آن در دین اسلام می باشد.

در اینجا به بیان برخی واژه‌ها که با غرور مرتبط هستند می‌پردازیم. برخی از این واژه‌ها گاه در معنای غرور به کار می‌روند، اما در حقیقت کاملاً منطبق بر این واژه نیستند.

واژه‌های مرتبط با غرور

در فلسفه اسلامی گاهی غرور در معنای تکبر و عجب می‌آید. از این‌رو در این بخش به تعریف این واژه‌ها می‌پردازیم.
1. تکبر 
تکبر به معنای مغرور بودن، به خود غرّه بودن، غرور و کبر آمده است. 
بزرگان اخلاق گفته‌اند: اساس تکبّر این است که انسان از اینکه خود را برتر از دیگری ببیند احساس آرامش کند، بنابراین تکبّر از سه عنصر تشکیل می‌شود: نخست اینکه برای خود مقامی قائل شود، دیگر اینکه برای دیگری نیز مقامی قائل شود و در مرحله‌ی سوم مقام خود را برتر از آن‌ها ببیند و احساس خوشحالی و آرامش کند. 

ابن‌عربی، کِبر را به معنای خود بزرگ‌بینی و نیک‌پنداشتن فضایل خود و نیز خوار کردن مردم و تحقیر آن‌ها و خود را فراتر از کسی که باید برای وی تواضع کرد می‌دانست. از نظر او این خصلت، زشت و برای صاحب خود زیان‌بار است؛ زیرا کسی‌که از خودش شگفت‌زده است، بیش از این مقدار به کسب علم و فرهنگ نمی‌پردازد. کسی هم که علم خود را بیشتر نکند، نقص وی همچنان بر او باقی خواهد ماند. چون انسان عاری از نقص نیست و کمتر اتفاق می‌افتد که به نهایت کمال برسد. به علاوه، این کار او را در نظر مردم نامحبوب می‌کند. کسی هم که مردم او را دوست نداشته باشند، وضعیتش بد می‌شود. قرآن‌مجید، تکبّر و استکبار را از زشت‌ترین صفات و بدترین اعمال و نکوهیده‌ترین خصلت‌های انسانی می‌شمرد، صفتی که می‌تواند سرچشمه‌ی انواع گناهان و حتّی سرچشمه‌ی کفر گردد، این صفت به اندازه‌ای قبیح است که از نظر قرآن هرکس در این خصلت زشت غوطه‌ور گردد، هرگز روی سعادت را نخواهد دید و راه به سوی قرب خدا پیدا نمی‌کند.  

2. عجب
عجب به معنای خودخواهی ، به خود مغرور شدن، تکبر ورزیدن  و خودبرتربینی بیان شده است. همچنین به خویشتن بینی، ناز و گردن‌کشی و بزرگ‌منشی نیز تفسیر شده است.  
در تعریف اصطلاحی عجب نیز آمده است: عجب یا خودبینی، عبارت است از ظنّ کاذب به نفس در استحقاق مرتبه‌ایی که مستحقّ آن نباشد. و بر کسی که نفس خود را می‌شناسد سزاوار است که کثرت عیوب و نقصاناتی را که بر آن عارض می‌گردد بشناسد و بداند که فضل میان بشر تقسیم شده است، و کسی از آن‌ها کامل نمی‌شود جز به فضایل غیر خودش و هرکس که فضیلتش نزد دیگری است، بر او واجب است که معجب نباشد. 

فهرست مطالب

1-2 مفهوم شناسی    1
1-2-1 تعریف لغوی غرور    1
1-2-2 تعریف اصطلاحی غرور    3
1-2-2-1 غرور منفی    3
1-2-2-2 غرور مثبت    5
1-2-3 تعریف لغوی اخلاق    7
1-2-4 تعریف اصطلاحی اخلاق    7
1-3 اصطلاحات مربوط به غرور    9
1-3-1 واژه‌های مرتبط با غرور    9
1-3-1-1 تکبر    10
1-3-1-2 عجب    11
1-3-2 واژه‌های متضاد غرور    11
1-3-2-1 تواضع    11
1-3-2-2 ذلت و خواری نفس    12
1-3-3 تفاوت غرور با عجب و کبر    13
1-3-4 تفاوت غرور با رجاء    14
1-4 تاریخچه مبحث غرور    15
1-4-1 فلسفه‌ غرب    15
1-4-2 فلسفه‌ اسلامی    22
فصل دوم: غرور از نظر فیلسوفان اسلامی    24
2-1 ریشه‌های مذهبی غرور در آراء فیلسوفان اسلامی    25
2-1-1 غرور در آیات    25
2-1-1-1 تعریف غرور    25
2-1-1-2 ماهیت غرور    26
2-1-1-3 عوامل غرور    27
2-1-1-4 واژه‌های مترادف با غرور    28
2-1-1-5 انواع غرور در قرآن    34
2-1-2 غرور در روایات    39
2-1-3 جایگاه تواضع در روایات    49
2-1-4 حکم اخلاقی غرور    49
2-1-5 مصادیق غرور مثبت    50
2-1-5-1 تکبر در برابر متکبر    50
2-1-5-2 تکبر زن در مقابل مرد نامحرم    51
2-2 غرور از نظر فیلسوفان    51
2-2-1 تعریف غرور    54
2-2-1-1 ابن مسکویه    54
2-2-1-2 خواجه نصیر الدین طوسی    55
2-2-1-3 غزالی    56
2-2-1-4 فیض کاشانی    56
2-2-1-5 محمد مهدی نراقی    57
2-2-2 ماهیت غرور    57
2-2-2-1 غرور مثبت    58
2-2-2-2 غرور منفی    58
2-2-3 حکم اخلاقی غرور    60
2-2-4 درجات غرور    61
2-2-4-1 غرور کافران    61
2-2-4-2 غرور عاصیان    65
2-2-5 اقسام غرور    68
2-2-5-1 اهل علم    68
2-2-5-2 زاهدان و عابدان    73
2-2-5-3 متصوّفان    75
2-2-5-4 توانگران    76
فهرست منابع    80
الف. منابع فارسی    80
ب. منابع عربی    84
ج. منابع انگلیسی    85