دانلود مقاله رشته کشاورزی
بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم
چکیده
به منظور بــررسی عملکرد و اجزای عملکرد دانه سه رقم گنــدم (بهار،پیشتاز و چمران)تحت تأثیر پنج تراکم بوته(450،375،300،225 و500 بوته در متر مربع) آزمایشی از نوع کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد در سال زراعی 86-1385 اجرا شد.رقم بهار بیشترین شمار سنبله در هر متر مربع،وزن هزار دانه وعملکرد دانه را به خود اختصاص داد،در حالی که بالاترین شاخص سطح برگ،بلندترین ارتفاع بوته وبیشترین عملکرد بیولوژیک در رقم چمران به دست آمد.رقم پیشتاز نیز بیشترین شمار دانه در سنبله را تولید نمود.افزایش تراکم باعث کاهش معنی دار ارتفاع گیاه و افزایش معنی دار شاخص سطح برگ، شمار سنبله در واحد سطح،عملکرد دانه،عملکرد بیولوژیک و شــاخص برداشت گردید.عملکــرد دانه بـــا شمار سنبله در مترمربع و وزن هزار دانه دارای همبستگی معنی دار مثبت و با ارتفاع گیاه همبستگی معنی دار منفی داشت .با توجه به نتایج آزمایش رقم بهار با تراکم کاشت مظلوب 450 بوته در متر مربع از نظر تولید عملکرد دانه برتر از سایر ارقام بود.
کلیدواژه ها
رقم
گندم
تراکم بوته
عملکرد دانه
مقدمه
گندم(TriticumaestivumL.) یکی از عمده ترین محصولات کشاورزی وتأمین کننده بیشترین نیاز غذایی انسان ها در کشورهای در حال توسعه است.رعایت اصول فنی زراعی نظیر میزان بذر،تاریخ کاشت،طول دوره رشد و رقم مناسب برا ی کاشت از عوامل مهمی است که در کارآیی کشت تأثیر بسزایی دارد.(5،2).نخستین ساقه ای که پس از کاشت بذر از خاک بیرون می آید ساقه اصلی نامیده می شودو ساقه های فرعی که بعد ظاهر می شوند پنجه می نامند.نخستین پنجه هنگامی ظاهر می شود که ساقه اصلی دارای سه برگ؛به طور کامل باز شده باشد؛به این ترتیب،سه فیلوکرون(فیلوکرون فاصله زمانی بین ظهور دو برگ متوالی را گویند)بین ظهور برگ تا پنجه از زاویه آن برگ فاصله وجود دارد.سرعت ایجاد پنجه به سرعت ایجاد برگ وابسته است که آن هم وابستگی نزدیکی به دما دارد بنابراین درهوای گرم تر آهنگ تولید پنجه ها شدیدتر است(3).
در گندم های پاییزه در ماهایی که هوا بسیار سرداست،سرعت تولید پنجه بسیار کم است،ولی در اواخر زمستان و نزدیک شدن به بهار و گرم شدن تدریجی هوا سرعت پنجه زنی افزایش می یابد.همه پنجه هایی که ایجاد می شود لزوماً بارور نبوده وسنبله تولید نمی کنند(2).گندم نان نسبت به گندم دوروم از قدرت پنجه زنی بالاتری برخورددار است و به تراکم کاشت حساسیت بیشتری نشان می دهد.بنابراین دستیابی به حداکثر پتانسیل عملکرد دانه نیازمند پوشش گیاهی مطلوبی است که در آن رقابت های درون و برون بوته ای به حداقل رسیده،به طوریکه فرآیند های تولید نه به وسیله عوامل درونی گیاه بلکه با انرژی خارجی محدود می شوند(7) .
فردریک و مارشال(1985) در پنسیلوانیای آمریکا گزارش کردند افزایش میزان بذر گندم از 67 به 124کیلوگرم در هکتار،باعث افزایش شمار پنجه در واحد سطح شد.با افزایش تراکم، تعداد پنجه در واحد سطح افزایش ولی در بوته کاهش یافت.بین اجزای عملکرد،همیشه جبران وجود داردبه طوریکه با کاهش و یا افزایش،در عملکرد اولیه،شمار دانه درواحد سطح و یا شمار دانه درسنبله، جبران به سمتی پیش می رود کــه در نهایت تغییـرات عملکرد به حــداقل برسد(17).طبق گزارش جیبیاهو وهمکاران(1982)،افزایش شمار سنبله در متر مربع بر اثر افزایش تراکم کاشت،کاهش شمار دانه در سنبله و وزن هزار دانه را در پی دارد(18).جوزف وهمکاران نیزنشان دادند که شمار سنبله در واحد سطح و شمار دانه در سنبله تحت مقادیر مختلف بذر،بیشتر از میانگین وزن دانه تغییر می کنند(25).
درهمین راستا بررسی های زیادی نیز افزایش شمار سنبله در واحد سطح را با افزایش تراکم در گندم نان وگندم دوروم گزارشکرده اند، که در پـیآن شمار دانه در سنبله و وزن هزار دانه کاهش یافته اند(24،14،12).همچنین جیبیاهو و همکاران(1982) همبستگی مثبت،بین عملکرد دانه،شمار دانه در سنبله و وزن هزاردانه را در گندم دوروم گزارش کردند(18).دیگر بررسی ها نشان میدهندکه با افزایش تراکم از شمار دانه در سنبله به طور معنی داری کاستهشده و به دنبال آن عملکرد دانه در سنبله نیز کاهش می یابد(29،17،14).ازآنجایی که افزایش تراکم،با افزایش شمار سنبله در واحد سطح می تواند باعث افزایش عملکرد دانه شود،بنابراین جبران بین اجزای عملکرد،در این روابط کاملا مشخص است و با کاهشی که در شمار دانهدرسنبله با افزایش تراکم رخ می دهد،افزایش عملکرد دانه درواحدسطح به حداقل می رسد.در رابطه با جزء سوم عملکرد،یعنی وزن هزار دانه،شدت و نوع تغییراتیکه با افزایش تراکم به خود می گیرد،بسته به شرایط محیطی و شرایط کشت کاملاً متفاوت است،ولی اغلببا افزایش تراکم از مقدار آن کاسته میشود(32،25).
قیمت: 83٬000 تومان
قیمت: 15٬000 تومان